SSD’ler laptop, desktop pc gibi ortamlar için default depolama ortamı olmaya başlamıştır. Farklı form faktörlerde ssd’ler bulunmaktadır. M.2 sürücü, 2.5” standart disk sürücüsü gibi.
2.5” daha çok masaüstü pc’ler için yaygındır. M.2 ara yüzlü ssd’ler laptop, mini pc, desktop pc gibi çok hemen hemen tümünde kullanılabilir.
Diğer pc bileşenlerinde olduğu gibi, ssd’lerde birçok teknik parametreye sahiptir.
Bazı SSD’ler kurumsal ortamlarda uzun vadeli güvenilir depolama içindir, bazıları ise daha ekonomiktir ve ev kullanıcıları için hızlı veri aktarımı sağlayarak depolama sağlamak için yapılmıştır.
Bu yazıda, size katı hal sürücüleri (SSD) ve sizin için en iyi olanı nasıl seçebileceğinizden bahsedeceğiz.
Niçin SSD daha iyidir ?
SSD’ler Hdd ya da hard disklere kıyasla hızlıdır. Ancak ne ssd’leri hızlı yapar ?
Geleneksel sabit sürücüler, depolanan verilere erişmek için belirli bir hızda dönen disk plakalarından yapılır.
SSD’ler flash memory chipler kullanır böylelikle bellek alanına çok hızlı bir şekilde ulaşır. Benzer storage teknolojisi usb flash memory, sd card vb de kullanılır.
Ssd temelde farklı teknoloji kullanır ancak hdd de olduğu gibi aynı amaç için hizmet eder.
SSD Teknik spesifikasyonları :
Şu anda artık ssd hakkında belli bir düşünceniz oluştu. Şİmdi teknik spesifikasyonlarına bakalım.
1- Form faktör
2- Ara yüz
3- Okuma hızı
4- Yazma hızı
5- TBW (total byte written) – Genel ömür
6- IOPS
7- Storage kapasitesi
8- Bellek hücre Tipi – SLC, MLC, TLC, QLC,PLC
1.Form Faktör :
SSD form faktörü. Yaygın olarak SSD’ler 2.5” ya da 7mm konfigürasyonu ile gelir. Bu form faktör geleneksel laptop, akıllı tahta vb ortamlar için olan ölçüdür. Diğer yandan, daha yeni SSD’ler bir RAM’in yarısı boyuttadır ve M.2 SSD olarak adlandırılır. M.2 sürücüler herhangi bir enclosure olmaksızın, çıplak devre kartlarıdır.
Yaygın form faktörler :
- 2.5” SSD Driver
- M.2 Drive
- Portable SSD
Örneğin Western digital blue SSD hem 2.5” hem de M.2 form faktörlerinde geniş bir storage kapasite opsiyonu ile gelir.
M.2 SSD takabilmek için M.2 PCI-e slot olmalıdır. Modern desktop anakartlar M.2 slotlara sahiptir.
Ancak eğer eski desktop pc’ni upgrade etmek istiyorsan ve M.2 slotu yoksa, 2.5” SSD drive ile gidebilirsin ve SATA kablo ile bağlantısı yapılır.
Western Digital 2.5 inç SATA Solid State Drive
M.2 Sürücler aynı zamanda NVMe standartını da destekler ve SATA tabanlı SSD’lere göre daha hızlı yapar. Eğer sisteminiz M2 NVMe destekliyorsa, M.2 ssd ilk tercihiniz olsun.
https://www.westerndigital.com/en-ie/products/internal-drives/wd-blue-sata-m-2-ssd
Hikvision E3000 M2 SSD
Bunların yanında, daha küçük boyutlu portable ssd’lerde bulunur. Bunlar sisteme usb aracılığı ile bağlanır.
Hikvision Portable SSD T200N
2. SSD ARA YÜZÜ :
SSD için doğru ara yüzü seçmek de önemlidir. SSD’ler 2 form faktörde yapılandırıldığından, transfer ara yüzü de farklıdır.
M.2 sürücüler anakarta bağlantı için PCI-E slotu, tipik 2.5” Solid-state Drive geleneksel SATA bağlantısını kullanır. SATA bağlantısı aynı zamanda hdd’ler tarafından da kullanılır.
Daha iyi anlayabilmek adına, bu taşıma arayüzlerinin performanslarına bakalım.
SATA II – Maks bant genişliği 3Gb/sn ya da 384 MB/sn (3*1024/8)l
SATA III – Maksimum bant genişliği 6Gb/sn ya da 768 mb/sn
PCI-E Gen3 – Maksimum bant genişliği 8GT/s ya da ~8GB/sn
GT/sn : Gigatransfer/saniye
Yukarıdaki performans değerlerine bakıldığında, maksimum performansı hedefliyorsanız, hedefinizi gerçekleştirmek için M.2 interface SSD en iyisidir.
Birçok katı hal sürücüsü (ssd), 8GB/sn gibi bant genişliği değerlerine reelde erişemese de, SATA interface sürücüler ile kıyaslandığında çok çok daha hızlıdır. NVMe M.2 sürücülerin reel ulaşabileceği hızlar 3-5GB/sn’dir.
Ancak SATA SSD bile HDD ile kıyaslandığında çok daha hızlıdır.
3. OKUMA HIZI – SIRALI VE RASTGELE :
Sıralı okuma hızı, bellek konumlarını sıralı okurken, depolama cihazınızdaki büyük dosyalara ne kadar hızlı erişim sağlanabileceğinin derecesidir.
Rastgele okuma hızı, ssd’nin belirli bir sırada olmayan rastgele bellek konumlarını ne kadar hızlı okuyabildiğini gösterir.
Daha yüksek okuma hızları aynı zamanda daha hızlı dosya erişimi ve aktarımları, daha hızlı yükleme süreleri ve dosyalarınıza göz atarken daha sorunsuz performans anlamına gelir.
Bir fikir vermesi açısından, tipik bir 7200RPM hard disk saniyede 80-160MB sıralı okuma hızına sahiptir. SSD ile kıyaslandığında, Western Digital blue saniyede 560MB okuma hızına sahiptir. Bu geleneksel bir hard diske göre 3 kat daha iyi anlamına gelir. M.2 ara yüzlü disklere geçildiğinde, sıralı okuma hızı saniyede 2.4GB ile 3.4GB arasındadır. Çok daha iyi performans…
4. YAZMA HIZI – SIRALI VE RASTGELE :
Yazma hızları, bir depolama cihazının her saniyede alabileceği veri miktarını belirler.
Daha yüksek yazma hızları, büyük dosyalar oluşturmanın veya kopyalamanın ve uygulama yüklemenin hızlı olmasını sağlar.
Modern ssd’ler ile hdd kıyaslandığında, hdd’nin sıralı yazma hızı 160MB/sn iken, ssd’nin sıralı yazma hızı 530MB/sn’dir. 3 kattan daha fazla performans…
Ancak, rastgele yazma hızının genellikle sıralı yazma hızından çok daha yavaş olduğu, ancak yine de sabit disklerden çok daha hızlı olduğu belirtilmelidir.
5. DAYANIKLILIK DERECESİ – (TBW – TOTAL BYTES WRITTEN):
SSD’ler sabit disklere göre daha dayanıklı olsalar da zamanla bozulabilirler. Flash memory’ler belirli sayıda yazılabilirdir. SSD’ler flash memory’den yapıldıklarından, zamanla performans kaybı hatta bozulma meydana gelebilir.
Bu durumda, iyi bir TBW (Yazılan Toplam Bayt) derecesine sahip katı hal sürücülerine dikkat etmelisiniz. TBW, ömrü boyunca bir SSD’ye ne kadar veri yazabileceğinizi gösterir.
Western Digital Blue gibi iyi bir SSD, 4 terabaytlık model için 600 TWB derecesine sahiptir.
Örnekle pekiştirelim, 250GB’lık bir SSD’nin genellikle 70TBW’lik bir spesifikasyonu olur ve her gün 190GB’lık yeni veri depolarsanız, yaklaşık 1 yıllık ömürle kullanabilirsiniz. Ancak günlük 190GB oldukça yüksek olduğunu unutmayın 🙂
Bu durumda, çoğu SSD’nin normal kullanımdaki sıradan bir sabit disk sürücüsüne kıyasla iki hatta üç kat daha uzun ömürlü olacağını söylemek güvenlidir.SSD içindeki Firmware de bütün kayıtları tutarak gerektiğinde ne kadar veri yazdığınızı öğrenmenizi sağlıyor.
6. IOPS :
Gerçek dünya performansı söz konusu olduğunda, SSD’lerin IOPS derecesi, sisteminize yüklendikten sonra gerçekten nasıl performans göstereceğini anlamanıza yardımcı olabilir.
IOPS ya da Input/Output Operations per Second bir ssd’nin random veri paketlerini ne kadar hızlı okuyup yazacağını belirler.
Bu okuma ve yazma IOPS derecelendirmelerini, bir SSD’nin işleyebileceği rastgele veri miktarı hakkında size bir fikir veren MB / saniye derecelendirmesine dönüştürebilirsiniz.
Örneğin, Western Digital Blue SSD’nin 4KB sıralı okuma hızı 97.000 IOPS’dir. Bunu MB/sn dönüşümü yapabilmek için aşağıdaki formülü kullanabiliriz.
MBps = (IOPS * 4)/1024
Sonuçta, Western Digital Blue katı hal sürücümüz saniyede 378.90 MB 4KB sıralı okuma hızına sahip olacaktır.
7. KAPASİTE :
Sonuncusu depolama kapasitesidir. Çoğu SSD üreticisi, 80 GB ile 4 TB veya daha yüksek kapasiteye sahip katı hal sürücüleri sunar. Ancak, kapasitesini artırdıkça SSD’ler daha da pahalı hale gelir.
8. MEMORY CELL TYPE – SLC, MLC,TLC,QLC
Solid-state diskler, hücrelerden oluşan NAND flash memory kullanır. Bu bitler, onu kapatan veya açan bir elektrik yüküyle kontrol edilir.
Tüm SSD’ler aynı NAND flash belleği kullansa da performansları, sürücüde kullanılan hücre tipine ve hitap etmesi gereken pazara bağlı olarak bir modelden diğerine farklılık gösterir.
Örneğin, daha pahalı kurumsal sınıf SSD’ler, daha yüksek sayıda yazma döngüsünü destekleyen SLC bellekten yapılır. Sonuç olarak, birim alan ve birim fiyat başına daha az depolama alanına sahiptirler.
Öte yandan, ev kullanıcıları için tasarlanan tüketici sınıfı SSD’ler, çoğunlukla hücre başına daha fazla bit depolayan ve daha az yazma döngüsüne sahip olan TLC veya QLC’ye dayanır. Ancak aynı zamanda birim fiyat başına daha yüksek miktarda depolama alanı sunarlar.
8.1 Single Level Cell (SLC) :
Tipik olarak sunucu sınıfı sürücülerde bulunan tek seviyeli hücre flaşının, konu veri okuma ve yazma olduğunda en doğru olduğu bilinmektedir.
Sunucu sınıfı bir donanım olan SLC flash belleğin, 100.000’e varan beklenen okuma ve yazma döngüsüyle en dayanıklı olduğu da bilinmektedir.
Ancak bu tip hücre konfigürasyonunun, piyasadaki fiyatına da yansıyan daha yüksek üretim maliyeti gibi dezavantajları da vardır ve şimdilik sadece daha küçük kapasitelerde mevcuttur.
Yüksek üretim maliyetleri nedeniyle, bu NAND belleğe sahip yalnızca birkaç sürücü vardır ve bunlar gerçekten pahalıdır. Bunu bir bağlama oturtmak gerekirse, Intel’in X25-E SSD’si bir SLC NAND bellek yapılandırmasıyla donatılmıştır ve 32 GB depolama kapasitesi için yaklaşık 250 ABD Doları tutarındadır.
Bunlar çoğunlukla sunucular ve gerçek zamanlı sistemler gibi kurumsal ortamlarda kullanılır.
8.2 Multi Level Cell (MLC) :
Adından yola çıkarak, çok seviyeli hücre belleği, birden fazla veri bitini tek bir hücrede depolar, bu da üretim maliyetini SLC sürücülere kıyasla çok daha ucuz hale getirir.
MLC drive, slc flash memory ile kıyaslandığında beklenen okuma ve yazma döngüsü 10.000 gibi değerlerdedir. Bununla birlikte, uygun fiyatı nedeniyle, MLC sürücülerinin piyasaya sürülmesi daha kolaydır ve ortalama tüketiciler arasında gerçekten popülerdir.
Öte yandan, çok seviyeli hücreler kullanan ancak kurumsal kullanım için optimize edilmiş olan eMLC adlı başka bir MLC çeşidi de vardır.
Daha iyi performans ve güvenilirliğe sahip olan eMLC katı hal sürücüleri, sunucular gibi yoğun okuma ve yazma döngüleri gerektiren endüstriyel kurulumlarda kullanılmaktadır. Bu tür NAND flash ile donatılmış sürücüler, güvenilmez hale gelmeden önce 20.000 ila 30.000 okuma ve yazma döngüsü sürdürür.
8.3 Triple Level Cell (TLC) :
TLC katı hal sürücüleri, hücrelerinin her birine üç bit yazabilir, bu da MLC ve SLC belleklerine kıyasla daha yüksek depolama kapasitelerine sahip olmasını sağlar.
Bununla birlikte, bir hücrede üç bit paketlemenin daha yavaş performans, azalan güvenilirlik ve dayanıklılık gibi birkaç dezavantajı vardır.
MLC ve SLC flash belleklere kıyasla gerçekten düşük olan bu tür NAND flash ile hücre başına yaklaşık 3.000-5.000 okuma ve yazma döngüsü bekleyebilirsiniz.
8.4 Quad ve Penta Level Cell (QLC, PLC) :
TLC flash belleğin çalışmasına benzer şekilde, Quad ve Penta düzeyinde hücre NAND flash, tek bir hücrede (QLC için dört bit ve PLC için beş bit) birden fazla bit depolayabilir.
Flash belleğin sınırlı bir ömrü olduğundan, daha büyük bitleri bir hücreye depolamak
ömrünü kısaltır ve temel dezavantajlardan birisidir. Daha büyük kapasitelere sahip olmak güçlü yönleri olsa da, QLC ve PLC NAND flash söz konusu olduğunda güvenilirlik ana konulardan biridir.
Yalnızca 1.000 okuma ve yazma döngüsü derecesine sahiptir.
SONUÇ :
Özetle, piyasadaki en kötü SSD’nin bile mekanik sabit disklere kıyasla daha hızlı olduğu ortadadır. SSD, sisteminizin genel performansını iyileştirmenin harika bir yoludur ve HDD’lere kıyasla kesinlikle daha uzun süre dayanır.
Artık bir SSD’nin teknik özelliklerini bildiğinize göre, ihtiyaçlarınıza en uygun depolama sürücüsünü satın alabilirsiniz.